Stępa
| Numer inwentarzowy | Czas powstania | Wymiary w cm. |
|---|---|---|
| IPRM/ETN/186 | XX w. |
|
Opis |
Stępa ręczna bez stępora. Pojemnik wyciosany jest z pnia drzewa o średnicy wylewu około 29 cm, bez obręczy. Wewnątrz niego znajduje się wyokrąglone wgłębienie. Pojemnik posiada liczne pęknięcia. Podstawa pojemnika stępy jest walcowata. |
Historia obiektu |
Stępy, zwane również moździerzami kaszarskimi, używane były powszechnie w wielu domach jeszcze w okresie międzywojennym. Za ich pomocą obłuskiwano i kruszono ziarno zbóż na kaszę, między innymi kaszę jaglaną lub pęcak. Stępy były wykorzystywane również do otłukiwania, czyli śrutowania ziarna, rzadziej do tłuczenia ziarna na grubą mąkę (bardzo rzadko), a nawet tłoczenia oleju z siemienia lnianego.
Składa się z wysokiego, wąskiego naczynia wydrążonego w kamieniu lub drewnie (rodzaj moździerza) i drewnianego ubijaka zwanego stęporem. Często dolna, robocza powierzchnia stępora nabijana była metalowymi ćwiekami. Najpopularniejsze były drewniane stępy w kształcie wysokiego, wąskiego naczynia, które obsługiwano w postawie stojącej. Były również stępy ręczne przysiadkowe, z jednego kawałka drewna, w których zarówno wydrążano samą stępę, jak i siedzisko wsparte dwiema wprawionymi nogami (do pracy siadało się okrakiem, oburącz dzierżąc stępor). Jako stępor, czyli ubijak, służył w tym wypadku podłużny, ciężki kamień, chociaż częściej używano stęporów drewnianych, które czasem były nabijane metalowymi ćwiekami. Przez udoskonalenie stępy zaopatrzonej w młotkowaty stępor powstała stępa nożna:
Praca z wykorzystaniem stępy wymagała sporego wysiłku nie tylko ze względu na znaczną wagę stępora, ale i czasochłonność zajęcia. Warto wiedzieć, że „obsługą” stęp zajmowały się przede wszystkim kobiety, jednak na Kaszubach, gdzie były w użyciu stępory młotkowate, zajmowali się tym także (czy też wyłącznie) mężczyźni. Stępy ręczne przysiadkowe występowały tylko na terenie Polski, gdzie ewoluowały na obszarach Małopolski Zachodniej i Śląska. Źródło: „Kultura ludowa Słowian” Kazimierz Moszyński, cz. I, 1929 r. |
Stan zachowania: |
średni |
Opis dźwiękowy: |
brak |
Licencja: |
 Licencja CC BY 3.0 Polska |
Drukuj
